Στα τρία πρώτα κεφάλαια της προς Εφεσίους επιστολής (κεφ.1-3) εκθέτει ο Απ. Παύλος ένα βασικό θέμα της θεολογίας του: Την πραγματοποίηση του προαιώνιου σχεδίου του Θεού για τη σωτηρία όλων των ανθρώπων μέσα στην Εκκλησία, σωτηρία των εχθρικά διακείμενων μεταξύ των ιουδαίων και εθνικών, οι οποίοι τώρα συμφιλιώνονται και ενοποιούνται σε μια νέα ανθρωπότητα που είναι η Εκκλησία, «το σώμα του Χριστού»», όπως τη χαρακτηρίζει ο Απόστολος, με κεφαλή τον Χριστό και συνεκτικό δεσμό το Άγιο Πνεύμα.
Το αποστολικό ανάγνωσμα της Κυριακής αποτελεί τον επίλογο της προς Γαλάτας επιστολής, τον οποίο, για να δώσει έμφαση, έγραψε ο ίδιος ο Παύλος, με μεγάλα και, προφανώς, άκομψα γράμματα: «Προσέξτε με πόσο μεγάλα γράμματα σας γράφω τώρα με το ίδιο μου το χέρι».
Μια από τις ωραιότερες και σημαντικότερες παραβολές του Ιησού Χριστού μας προσφέρει αυτήν την Κυριακή η Εκκλησία μας ως ευαγγελικό ανάγνωσμα, την παραβολή του Καλού Σαμαρείτη, η οποία σε μετάφραση είναι η ακόλουθη:
Όσο κι αν φαίνεται αντιφατικό αυτό, η δύναμη του Θεού φανερώνεται μέσα στην αδυναμία του ανθρώπου. Αυτό γράφει ο Απ. Παύλος στους Κορινθίους στο ανάγνωσμα της Κυριακής.
Το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα προέρχεται από την «Έπί του όρους ομιλία» του Χριστού- είναι η περικοπή Ματθ. 6, 14-21 που ακολουθεί ευθύς μετά την Κυριακή Προσευχή. Έτσι, οι πρώτοι στίχοι της, που αποτελούν σχόλιο στο πέμπτο αίτημα της προσευχής: («Και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών…»), είναι σε μετάφραση οι εξής:
Το αποστολικό ανάγνωσμα της Κυριακής των Βαΐων, από την προς Φιλιππησίους επιστολή του Απ΄Παύλου, είναι σε μετάφραση το ακόλουθο, :
«Αδελφοί, να χαίρεστε πάντοτε με τη χαρά που δίνει η κοινωνία με τον Κύριο. Θα το πω και πάλι: να χαίρεστε. Σ’ όλους να δείχνετε την καλοσύνη σας. Ο Κύριος έρχεται σύντομα. Για τίποτε να μη σας πιάνει άγχος, αλλά σε κάθε περίσταση τα αιτήματά σας να τα απευθύνετε στον Θεό με προσευχή και δέηση, που θα συνοδεύονται από ευχαριστία. Και η ειρήνη του Θεού, που είναι ασύλληπτη στο ανθρώπινο μυαλό, θα διαφυλάξει τις καρδιές και τις σκέψεις σας κοντά στον Ιησού Χριστό.
Τέλος, αδερφοί μου, ό,τι είναι αληθινό, σεμνό, δίκαιο, καθαρό, αξιαγάπητο, καλόφημο, ό,τι έχει σχέση με την αρετή και είναι άξιο επαίνου, αυτά να έχετε στο μυαλό σας. Αυτά που μάθατε, παραλάβατε κι ακούσατε από μένα, αυτά που είδατε σ’ εμένα, αυτά να κάνετε κι εσείς. Και ο Θεός που δίνει την ειρήνη θα είναι μαζί σας»(Φιλιπ. 4,4-9).
του Ιωάννη Καραβιδόπουλου, Ομότ. Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.
Ο ευαγγελισμός της Θεοτόκου αποτελεί σημαντική Θεομητορική εορτή της Εκκλησίας μας, διότι γιορτάζουμε την απαρχή και τη φανέρωση του «χρόνοις αιωνίοις σεσιγημένου μυστηρίου» (Ρωμ.16,25) της σωτηρίας, που αποκαλύπτεται από τον Αρχάγγελο Γαβριήλ στην Παναγία. Η ευαγγελική περικοπή που διαβάζεται στη θεία Λειτουργία από το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο είναι η ακόλουθη:
του Ιωάννη Καραβιδόπουλου, Ομότ. Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.,
Η αποστολική περικοπή της Κυριακής Γ΄ Νηστειών προέρχεται από την προς Εβραίους επιστολή και είναι σε Νεοελληνική μετάφραση η εξής:
«Αδελφοί, ας κρατήσουμε σταθερά την πίστη που ομολογούμε. Γιατί έχουμε μέγα αρχιερέα –τον Ιησού, τον Υιό του Θεού– που έφτασε ως τον θρόνο του Θεού. Δεν έχουμε αρχιερέα που να μην μπορεί να συμμεριστεί τις αδυναμίες μας. Αντίθετα, έχει δοκιμαστεί σε όλα, επειδή έγινε άνθρωπος σαν κι εμάς, χωρίς όμως να αμαρτήσει. Ας πλησιάσουμε, λοιπόν, με θάρρος τον θρόνο της χάριτος του Θεού, για να μας σπλαχνιστεί και να μας δωρίσει τη χάρη του, την ώρα που τη χρειαζόμαστε.
Κάθε αρχιερέας που προέρχεται από ανθρώπους, εγκαθίσταται για να υπηρετεί τον Θεό για χάρη τους και για να προσφέρει δώρα και θυσίες για τις αμαρτίες τους. Είναι σε θέση να δείχνει ανοχή σε όσους ζουν στην άγνοια και στην πλάνη, αφού κι ο ίδιος έχει ανθρώπινες αδυναμίες. Εξαιτίας τους είναι υποχρεωμένος να προσφέρει, όπως για τον λαό, έτσι και για τον εαυτό του, θυσίες για τη συγχώρηση των αμαρτιών. Επίσης, κανένας δεν παίρνει μόνος του αυτή την τιμή, αλλά όταν τον καλέσει ο Θεός, όπως ακριβώς κάλεσε τον Ααρών.
‘Ετσι κι ο Χριστός, δεν τίμησε ο ίδιος τον εαυτό του με το αξίωμα του αρχιερέα, αλλά του το έδωσε εκείνος που του είπε:
Εσύ είσαι ο Υιός μου, εγώ σήμερα σε γέννησα.
Σ’ ένα άλλο σημείο η Γραφή λέει:
Εσύ είσαι ιερέας για πάντα όπως ο Μελχισεδέκ» (Εβρ.4,14-5,6).
Η Ορθοδοξία ως βίωμα προσωπικής συναντήσεως με τον Χριστό
του Ιωάννη Καραβιδόπουλου, Ομότ.Καθηγητού της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.,
Η ιστορία της Εκκλησίας μας έχει να επιδείξει πολλές μορφές αγίων Πατέρων που είχαν βιωματική σχέση με τον Χριστό. Τέτοιοι πατέρες είναι και αυτοί που συγκρότησαν την 7η Οικουμενική Σύνοδο, η οποία αντιμετωπίζοντας τους εικονομάχους αναστήλωσε τις εικόνες (το 786-7). Το 843 νέα Σύνοδος στην Κωνσταντινούπολη αναγνώρισε οριστικά την αναστήλωση των εικόνων, θέσπισε την εορτή της Ορθοδοξίας κατά την Α΄Κυριακή των Νηστειών και δέχτηκε την άποψη του Μ.Βασιλείου ότι «η της εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει». Το Ευαγγελικό ανάγνωσμα της Κυριακής, από το πρώτο κεφάλαιο του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου, είναι το ακόλουθο:
Το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα προέρχεται από την «Έπί του όρους ομιλία» του Χριστού- είναι η περικοπή Ματθ. 6, 14-21 που ακολουθεί ευθύς μετά την Κυριακή Προσευχή. Έτσι, οι πρώτοι στίχοι της, που αποτελούν σχόλιο στο πέμπτο αίτημα της προσευχής: («Και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών…»), είναι σε μετάφραση οι εξής: «Άν συγχωρήσετε τους ανθρώπους για τα παραπτώματά τους, θα σας συγχωρήσει κι εσάς ο ουράνιος Πατέρας σας. Άν όμως δε συγχωρήσετε στους ανθρώπους τα παραπτώματά τους, ούτε ο Πατέρας σας θα συγχωρήσει τα δικά σας παραπτώματα».
του Ιωάννη Καραβιδόπουλου, Ομότ. Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ.
Το αποστολικό ανάγνωσμα της Κυριακής προέρχεται από την Α΄προς Τιμόθεον επιστολή του Απ.Παύλου, που περιέχει συμβουλές του Αποστόλου προς τον μαθητή και συνεργάτη του Τιμόθεο, τον οποίο άφησε επίσκοπο στην Εκκλησία της Εφέσου:
«Παιδί μου Τιμόθεε, αυτό που λέω είναι αλήθεια κι αξίζει να γίνει πέρα για πέρα αποδεκτό. Κι εμείς γι’ αυτό υπομένουμε κόπους και ονειδισμούς, γιατί στηρίξαμε την ελπίδα μας στον αληθινό Θεό, που είναι σωτήρας όλων των ανθρώπων κι ιδιαίτερα των πιστών. Αυτά να παραγγέλλεις και να διδάσκεις. Κανείς να μη σε καταφρονεί που είσαι ακόμη νέος. Αντίθετα, να γίνεις υπόδειγμα για τους πιστούς με τον λόγο, με τη συμπεριφορά σου, με την αγάπη, με την πνευματική ζωή, με την πίστη, με την αγνότητα. ‘Ωσπου να έρθω, συγκέντρωσε την προσοχή σου στην ανάγνωση των Γραφών, στις συμβουλές και στη διδασκαλία. Μην αφήνεις αχρησιμοποίητο το χάρισμα που έχεις και που σου δόθηκε όταν ύστερα από υπόδειξη των προφητών της εκκλησίας σε χειροτόνησαν οι πρεσβύτεροι. Αυτά να έχεις στο νου σου, μ’ αυτά να ασχολείσαι, ώστε η πρόοδός σου να είναι φανερή σ’ όλα».
του Ιωάννη Καραβιδόπουλου, Ομότ.Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.
Η ευαγγελική περικοπή που διαβάζεται στη θεία Λειτουργία κατά την εορτή των αγίων Θεοφανείων είναι η ακόλουθη από το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο: «Τότε έρχεται ο Ιησούς από τη Γαλιλαία στον Ιορδάνη, προς τον Ιωάννη για να βαφτιστεί απ’ αυτόν.
του Ιωάννη Καραβιδόπουλου, Ομότ.Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.,
Μπορείτε να φαντασθείτε, αγαπητοί αναγνώστες, τα αισθήματα ευγνωμοσύνης και την όρεξη για ζωή ενός καταδικασμένου σε θάνατο ανθρώπου, ο οποίος μαθαίνει την τελευταία στιγμή ότι του παρέχεται χάρη; Οπωσδήποτε η συνειδητοποίηση της σωτηρίας του τον οδηγεί σε μια καινούργια δημιουργική ζωή. Έτσι κάπως παρουσιάζει ο Απ.Παύλος στη σημερινή αποστολική περικοπή τη βαθιά τομή που έγινε μέσα στην ιστορία της ανθρωπότητας πριν από δύο περίπου χιλιάδες χρόνια. Η περικοπή από την προς Εφεσίους επιστολή του (2,4-10) είναι σε μετάφραση η ακόλουθη:
του Ιωάννη Καραβιδόπουλου, Ομότ.Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ
«Προσέξτε με πόσο μεγάλα γράμματα σας γράφω τώρα με το ίδιο μου το χέρι. ‘Οσοι θέλουν ν’ αποκτήσουν καλή φήμη στους ανθρώπους, αυτοί σας υποχρεώνουν να περιτέμνεστε με μόνο στόχο να μην καταδιώκονται από τους Ιουδαίους εξαιτίας του σταυρού του Χριστού. ‘Αλλωστε ούτε κι αυτοί που επιμένουν στην περιτομή τηρούν το νόμο.
του Ιωάννη Καραβιδόπουλου, Ομότ. Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.,
Το θέμα της δικαιώσεως του ανθρώπου με την πίστη στον Ιησού Χριστό και της ελευθερίας κυριαρχεί στην προς Γαλάτας επιστολή του Απ.Παύλου από την οποία είναι παρμένο το αποστολικό ανάγνωσμα της Κυριακής, το οποίο είναι σε μετάφραση το εξής:
του Ιωάννη Καραβιδόπουλου, Ομότ.Καθηγητή της Θεολογικής σχολής Α.Π.Θ.
Οι ευαγγελικές περικοπές που όρισε η Εκκλησία μας να διαβάζονται στη θεία Λειτουργία από τα τέλη Σεπτεμβρίου, και συγκεκριμένα από τη δεύτερη Κυριακή μετά την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού μέχρι τα Χριστούγεννα, είναι παρμένες από το ευαγγέλιο του Λουκά. Η πρώτη αυτής της σειράς περιέχει την κλήση των πρώτων τεσσάρων μαθητών του Ιησού στο αποστολικό έργο, του Πέτρου, Ανδρέα, Ιακώβου και Ιωάννου. Το γεγονός αυτό διηγούνται όλοι οι ευαγγελιστές. Ο Λουκάς αφηγείται συγχρόνως και το εκπληκτικό ψάρεμα που έγινε από τους παραπάνω μαθητές κατόπιν υποδείξεως του Ιησού, ψάρεμα το οποίο προκάλεσε «θάμβος» στον Πέτρο και τους συντρόφους του και τον οδήγησε στην παράκληση – ομολογία: «Ἔξελθε ἀπ’ ἐμοῦ, ὅτι ἀνὴρ ἁμαρτωλός εἰμι, Κύριε».
του Ιωάννη Καραβιδόπουλου. Ομότ.Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.
Το 15ο κεφ. της Α΄προς Κορινθίους επιστολής του Απ.Παύλου, από το οποίο προέρχεται το αποστολικό ανάγνωσμα της Κυριακής, έχει ως κεντρικό θέμα την Ανάσταση των νεκρών. Η περικοπή που διαβάζεται στη θεία Λειτουργία της Κυριακής είναι σε μετάφραση η εξής:
Τώρα σας συμβουλεύω να κάμετε από κομβολόγι μικροί και μεγάλοι και να το κρατήτε με το αριστερό χέρι, και με το δεξιό να κάμνετε τον σταυρόν σας και να λέγετε: Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ και Λόγε του Θεού του ζώντος, διά της Θεοτόκου και πάντων των Αγίων ελέησόν με τον αμαρτωλόν και ανάξιον δούλον σου.