Οι μαθητές του τότε τον ρωτούσαν: Τι σημαίνει η παραβολή αυτή; Εκείνος τους απάντησε: Σ’ εσάς έδωσε ο Θεός να γνωρίσετε τα μυστήρια της βασιλείας του, ενώ στους υπολοίπους αυτά δίνονται με παραβολές, ώστε
να κοιτάζουν αλλά να μη βλέπουν
και ν’ ακούνε αλλά να μην καταλαβαίνουν.
Η παραβολή αυτή σημαίνει το εξής: Ο σπόρος είναι ο λόγος του Θεού. Οι σπόροι που έπεσαν στον δρόμο, είναι εκείνοι που άκουσαν τον λόγο του Θεού· έρχεται όμως ύστερα ο διάβολος και τον παίρνει απ’ τις καρδιές τους, για να μην πιστέψουν και σωθούν. Οι σπόροι που έπεσαν στο πετρώδες έδαφος, είναι εκείνοι που, όταν ακούσουν τον λόγο, τον δέχονται με χαρά, δεν έχουν όμως ρίζα· γι’ αυτό πιστεύουν για λίγο διάστημα και, όταν έρθει ο καιρός της δοκιμασίας, απομακρύνονται. Αυτοί που έπεσαν στ’ αγκάθια, είναι εκείνοι που άκουσαν τον λόγο, συμπορεύονται όμως με τις φροντίδες, με τον πλούτο και τις απολαύσεις της ζωής, πνίγονται απ’ αυτά και δεν καρποφορούν. Με τον σπόρο που έπεσε στο γόνιμο έδαφος, εννοούνται όσοι άκουσαν τον λόγο με καλή και αγαθή καρδιά, τον φυλάνε μέσα τους και καρποφορούν με υπομονή» (Λουκ. 8, 5-15).
Η παραπάνω παραβολή είναι η πρώτη κατά σειράν παραβολή του Ιησού που διασώζουν οι τρεις πρώτοι ευαγγελιστές, που καταγράφουν τις παραβολές. Διαβάζεται στην αρχή περίπου του εκκλησιαστικού έτους, που αρχίζει και το έργο σποράς του θείου λόγου. Συμπίπτει μάλιστα με την εορτή των Πατέρων της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, στους οποίους, όπως άλλωστε σε όλους τους Πατέρες της Εκκλησίας, καρποφόρησε πλούσια ο σπόρος του Ευαγγελίου, τον οποίο μετέδωσαν εν συνεχεία στις κατοπινές γενεές.
Πολλές φορές αναρωτιούνται οι άνθρωποι και απορούν για τη φαινομενική αποτυχία του Χριστιανισμού μέσα στον κόσμο που παρατηρείται αλλού σε μικρή και αλλού σε μεγαλύτερη έκταση. Κι ακόμη αναρωτιούνται: Δεν θα έπρεπε, ύστερα από το λυτρωτικό έργο του Χριστού και εν συνεχεία των μαθητών του μέσα στην οικουμένη και κυρίως ύστερα από προσπάθειες τόσων αιώνων, να βλέπαμε σήμερα μία μεγαλύτερη επίδραση του Χριστιανισμού στην ανθρωπότητα και μια πιο ενθαρρυντική εφαρμογή του; Την απάντηση στο ερώτημα αυτό μας δίνει η παραβολή, στην όποια γίνεται λόγος για ένα σπορέα που το έργο του δεν απέδωσε παντού τον ίδιο καρπό.
Το έργο του σπορέα δεν υπήρξε ελαττωματικό. Ούτε ό σπόρος χαλασμένος. Σκορπίστηκε παντού πλουσιοπάροχα με την αφθονία που διακρίνει τον Θεό, τον χορηγό κάθε αγαθού· κι ακόμη σκορπίσθηκε χωρίς διακρίσεις ή προτιμήσεις. Ωστόσο, το αποτέλεσμα δεν ήταν ανάλογο προς τη γενναιοδωρία της σποράς. Ενώ ο σπόρος δόθηκε πλούσια και χωρίς διακρίσεις, δεν έγινε παντού δεκτός με τον ίδιο τρόπο, την ίδια προθυμία, την ίδια ανταπόκριση. Έτσι, το αποτέλεσμα δεν ήταν παντού το ίδιο αλλ’ ανάλογο με τη δεκτικότητα και αποδοτικότητα της γης που τον δέχθηκε.
Κι ακόμη πρέπει να παρατηρήσουμε τα έξης: Οι τρεις περιπτώσεις αποτυχίας της σποράς δεν σημαίνουν τοπική ή αριθμητική αναλογία σε σχέση προς την όλη επιφάνεια της γης σε τρόπο ώστε να πει κανείς ότι κατά τα τρία τέταρτα το έργο της σποράς απέτυχε και καρποφόρησε μόνο στο ένα τέταρτο. Απλώς περιγράφονται ορισμένοι λόγοι αποτυχίας που πρέπει να βάλουν σε σκέψεις τον ακροατή ως προς την τοποθέτηση του εαυτού του. (Γι’αυτό άλλωστε προσθέτει στο τέλος ο Ιησούς; «’Οποιος έχει αυτιά για ν’ ακούει ας τα ακούει»). Και έπειτα, κάνει εντύπωση η τεράστια και θαυμαστή επιτυχία της τέταρτης περιπτώσεως: Η καλή γη αποδίδει καρπόν «ἑκατονταπλασίονα», δηλ. εκατό φορές περισσότερο από ό,τι θα περίμενε κανείς σε μια κανονική καρποφορία. Συχνά είμαστε έτοιμοι να τονίσουμε την αποτυχία του Χριστιανισμού σε ορισμένες περιπτώσεις, ξεχνώντας τους λόγους που την προκάλεσαν και κυρίως ξεχνώντας ότι σε άλλες περιπτώσεις η επιτυχία του υπήρξε αξιοθαύμαστη και πάνω από κάθε μέτρο και κάθε προσδοκία.
Στο απαισιόδοξο, πλην όμως πραγματικό, ερώτημα με το οποίο αρχίσαμε, η παραβολή μας δίνει την εξής απάντηση: Εάν ο σπόρος του χριστιανικού Ευαγγελίου δεν βλάστησε παντού, ας μην αναζητούμε την αιτία ούτε στις διαθέσεις του σπορέα ούτε στην ποιότητα του σπόρου, αλλ’ ας στραφούμε αλλού, στο είδος του αγρού που δέχτηκε το σπόρο, στον τρόπο δηλαδή που ανταποκρίθηκαν οι άνθρωποι στο Ευαγγέλιο του Χριστού, στην ποιότητα της γης που αντιπροσωπεύει ο καθένας μας.
Οι τρεις κατηγορίες άγονου εδάφους που περιγράφονται στο κείμενο μας είναι δυνατό να βρεθούν σε πολλές εκφάνσεις της ζωής του καθενός μας. Άλλοτε από αμέλεια, άλλοτε από επιπόλαιη και χωρίς βαθιές ρίζες αντιμετώπιση ουσιαστικών πραγμάτων που σχετίζονται με την ίδια τη ζωή μας, άλλοτε από αδυναμία να αντισταθούμε στην ευχαρίστηση της στιγμής εμποδίζουμε την καρποφορία του θείου λόγου μέσα μας.
Η παραβολή αυτή αποτελεί ένα αφυπνιστικό προσκλητήριο προς αυτοέλεγχο, αυτοκριτική και αυτογνωσία. Ενώ εμείς από τη μια μεριά είμαστε έτοιμοι να διαπιστώσουμε ότι ο Χριστιανισμός φαίνεται να απέτυχε σε πολλούς ανθρώπους, να επιρρίψουμε την ευθύνη σ’ αυτούς που κακώς τον εκπροσωπούν, να κατακρίνουμε θεσμούς και πρόσωπα, η παραβολή από την άλλη μεριά εφιστά την προσοχή μας στο έδαφος που εκπροσωπεί ο καθένας μας για το σπόρο του θείου λόγου. Πέρα δε από αυτήν την αυτοεξέταση, μας μεταδίδει κι έναν τόνο αισιοδοξίας: παρά την αποτυχία ορισμένων περιπτώσεων, ο λόγος του Θεού τελικά καρποφορεί και μάλιστα με τρόπο εκπληκτικό και θαυμαστό, αποδίδοντας καρπό εκατό φορές περισσότερο από το κανονικό. Για το αν βρίσκεται ο άνθρωπος όχι στην καρποφόρα γη αλλά στο πετρώδες και άγονο έδαφος δεν μπορεί να κατηγορήσει κανέναν άλλον παρά μόνο τον εαυτό του.